O Henryk Skolimowski, καθηγητής της φιλοσοφίας στο τμήμα κλασικών σπουδών στο Πανεπιστήμιο του Μίτσιγκαν στο Αν Άρμπορ, αποτολμά να χαράξει μια νέα φιλοσοφία, την οικοφιλοσοφία, που αναφέρεται στην αλληλεπίδραση των ανθρώπων μεταξύ τους και με το περιβάλλον τους. Στο μεγαλύτερο μέρος του εικοστού αιώνα και των αρχών του εικοστού πρώτου η ακαδημαίκή φιλοσοφία καταγίνεται με ασημαντότητες για το "νόημα του νοήματος", αντί ν'ασχολείται με το νόημα της ζωής. Ο H.Skolimowski γράφει : "....οι περισσότερες κρίσεις που μας μαστίζουν, ιδιαίτερα οι οικονομικές, δεν είναι αποτέλεσμα μόνο κακής διαχείρισης, κακής θέλησης ή μειωμένης ορθολογικότητας στην ανάλυσή μας, αλλά οφείλονται σε πολύ βαθύτερα αίτια: προέρχονται από το γεγονός ότι έχουμε κατασκευάσει ένα λειψό κώδικα για να διαβάσουμε τη φύση και ότι αυτός ο κώδικας μας οδηγεί σε ελαττωματική επικοινωνία με τη φύση. Η βαθύτερη αιτία βρίσκεται στα ίδια τα θεμέλια του κοσμοειδώλου μας και στις αντιλήψεις που απορρέουν από αυτό το κοσμοείδωλο."
Παραθέτουμε ένα χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βιβλίο του <
Ο παραδοσιακός ανθρωπισμός τόνιζε την ευγενική φύση του ανθρώπου, την ανεξαρτησία του, ακόμα μάλιστα και το μεγαλείο του. Αυτή η αντίληψη για τον άνθρωπο συμβάδιζε με την ιδέα της ιδιοποίησης της φύσης για να εξυπηρετηθούν οι σκοποί και οι ανάγκες του ανθρώπου. O οικολογικός ανθρωπισμός βασίζεται στην αντίθετη αρχή. Βλέπει τον άνθρωπο απλώς ως μέρος μιας γενικότερης δομής : της φύσης και του σύμπαντος. Πρέπει να ξεπεράσουμε και να καταργήσουμε την ιδέα του φαουστικού ανθρώπου. Οι συνέπειες αυτής της αντιστροφής είναι βαρυσήμαντες και πολυσχιδείς.
Ο οικολογικός ανθρωπισμός δεν είναι μια ακόμα φανταχτερή ετικέτα για την ιδέα ότι πρέπει να είμαστε λιγότερο σπάταλοι απέναντι στη φύση. Συνεπάγεται ένα θεμελιακό αναπροσανατολισμό της αντίληψής μας για τον κόσμο. Στο παρελθόν, η οικολογία και ο ανθρωπισμός πορεύονταν καθένας το δικό του δρόμο και ανήκαν σε διαφορετικές ιδεολογίες. Η οικολογία ως κίνημα, εστιαζόταν κατά κύριο λόγο στο ρημαγμένο περιβάλλον. Αναζητούσε εναλλακτικές λύσεις και τρόπους θεραπείας για ν' αποκαταστήσει την υγεία του περιβάλλοντος. Ο ανθρωπισμός, από την άλλη μεριά, εστιαζόταν κυρίως στη ρημαγμένη ανθρώπινη ύπαρξη. Αναζητούσε λύσεις και θεραπείες (για τις αδικίες και την αλλοτρίωση, μέσα από τη μεταρρύθμιση των κοινωνικών και πολιτικών θεσμών) για να αποκαταστήσει την ψυχική και πνευματική υγεία του ατόμου.
Με τα μερικά οράματά τους, ούτε ο ανθρωπισμός ούτε η οικολογία μπόρεσαν να συλλάβουν σε βάθος ότι το χάλι του περιβάλλοντος και το χάλι του ανθρώπου έχουν την ίδια αιτία, οι αρνητικές επιπτώσεις της οποίας είναι ορατές τόσο στον καπιταλισμό όσο και στον κομμουνιστικό κόσμο. Μετά τον Σωκράτη, η φιλοσοφία της φύσης και η φιλοσοφία του ανθρώπου αναπτύχθηκαν ακολουθώντας διαφορετικές, μερικές φορές αντίθετες , κατευθύνσεις Η οικολογία είναι μια πρόσφατη επαναδιατύπωση της φιλοσοφίας της φύσης, ενώ ο ανθρωπισμός (όποιο όνομα κι αν έχει) είναι έκφραση της φιλοσοφίας του ανθρώπου. Αυτή η δυτική διχοτομία ανάμεσα στη φιλοσοφία της φύσης και τη φιλοσοφία του ανθρώπου είναι η ρίζα της εσφαλμένης αντίληψής μας ότι η φύση υπάρχει για να την τιθασεύσουμε, να την υποτάξουμε και να την εκμεταλλευτούμε.
Ο οικολογικός ανθρωπισμός απαιτεί τη διεύρυνση της έννοιας της οικολογίας, έτσι ώστε να συμπεριλαμβάνει την ισορροπία του ανθρώπινου περιβάλλοντος. Ο φυσικός κόσμος τότε θα επενδυθεί με την ίδια "αξία" όπως ο ανθρώπινος κόσμος. Από την άλλη μεριά, η οικολογική ισορροπία γίνεται μέρος της ανθρώπινης ισορροπίας. Το αποτέλεσμα είναι η συγχώνευση των εννοιών <<οικολογία>> και <<ανθρωπισμός>>. Τόσο η οικολογία όσο και ο ανθρωπισμός είναι μέρος του πλατύτερου οράματός μας για το σύμπαν που εξελίσσεται.
Ο οικολογικός ανθρωπισμός μας προσφέρει μια γνήσια εναλλακτική λύση για τη βιομηχανική κοινωνία. Υποστηρίζει ότι :
1) Πρέπει να δούμε την εποχή που έρχεται ως εποχή της διαχείρισης:
δεν βρισκόμαστε στον κόσμο για να τον διαφεντεύουμε και να τον εκμεταλλευόμαστε, αλλά για να τον συντηρούμε και να τον μετασχηματίζουμε δημιουργικά, καθώς και για να μεταφέρουμε παραπέρα τη δάδα της εξέλιξης.
ανήκουμε σε ορισμένα οικολογικά περιβάλλοντα, που είναι η πηγή του πολιτισμού και της πνευματικής μας υπόστασης. Αυτά τα περιβάλλοντα είναι οι τόποι όπου κατοικοεδρεύουμε προσωρινά, σαν τα πουλιά. Είναι ναοί όπου πρέπει να βρίσκουν προστασία οι άνθρωποι, σαν τα σπάνια πουλιά. Είναι επίσης ναοί και με τη θρησκευτική έννοια : τόποι όπου νιώθουμε δέος για τον κόσμο. Αλλά είμαστε ταυτόχρονα οι ιερείς του ναού : πρέπει να διατηρήσουμε την ιερότητά του και να αυξήσουμε την πνευματικότητά του.
3) Πρέπει να θεωρούμε ότι η γνώση μεσολαβεί ανάμεσα σε μας και τις δημιουργικές δυνάμεις της εξέλιξης.
Δεν πρέπει να βλέπουμε τη γνώση σαν ένα κουτί από εργαλεία για τη διάλυση της φύσης και του σύμπαντος, αλλά σαν στρατηγήματα, όλο και λεπτότερα, που μας βοηθούν να διατηρούμε την πνευματική και φυσική ισορροπία μας και μας επιτρέπουν να εναρμονιζόμαστε με άλλους δημιουργικούς μηχανισμούς μετασχηματισμούς της εξέλιξης και των εαυτών μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου